قوی ترین مردان ایران در بازار - وبلاگ ارم گفتگو

به گزارش وبلاگ ارم گفتگو، بهنام سلطانی:وارد بازار آل یاسین که می شویم سراغشان را از کسبه می گیریم.

با روی خوش از ما استقبال می کنند و می گویند پاتوق شان در سه راه آل یاسین است. چند دقیقه بعد، 2نفر با هیبت ورزشکاران قوی هیکل قدیمی از راه می رسند و از قطر بازو و حجم عضلاتشان متوجه می شویم که افراد موردنظر را پیدا کرده ایم و آرام آرام باید گرم صحبت کردن با آنها شویم. سوژه ما قوی ترین باربرهای بازار تهران هستند که شهرتشان از محدوده بازار تهران هم عبور کرده و خیلی ها آنها را جزو قوی ترین مردان ایران می دانند؛

باربرهایی که دستگاه های جوراب بافی که وزن تعدادی از آنها به 500کیلوگرم هم می رسد را روی گرده هایشان می گذارند و با مهارت عجیبی از راهروهای تنگ و باریک بازار جوراب باف ها عبور می کنند. آنها کاری را انجام می دهند که از عهده کمتر کسی برمی آید و مزد خوبی هم می گیرند، اما مرامشان با همه باربرهایی که در بازار سراغ داریم متفاوت است. با باربرهایی که بخش مهمی از اقتصاد بازار جوراب باف های تهران را در دست دارند درباره تخصص شان که حمل بارهای 500کیلوگرمی و فرازوفرودهای یکی از عجیب ترین شغل هاست، گفت وگو کرده ایم.

• حمل دستگاه های 500کیلویی

تصور اینکه روزی باربرها در بازار نباشند برای کسبه بازار آل یاسین سخت است. اگر آنها نباشند حمل و جابه جایی دستگاه های غول پیکر جوراب بافی امکانپذیر نیست و به قول معروف کار روی زمین می ماند. ماجرا از این قرار است که به واسطه افزایش بی رویه اجاره ها، هیچ مالکی حاضر به عقد قرارداد دوساله و طولانی مدت با مستأجر نیست و به همین دلیل تعداد زیادی از کسبه بازار مدام در حال جابه جایی هستند.

کثرت جابه جایی ها برای هرکه آب نداشته باشد برای باربرها نان دارد و روزی آنها در حمل دستگاه ها به گوشه و کنار بازار است. مهدی علیزاده، یکی از باربرهای قدیمی بازار است که از دوازده سالگی وارد بازار شده و بعد از سال ها که به عنوان باربریاریی فعالیت می کرده حالا برای خودش اسم و رسمی دارد و مرد همه کاره تیم سه نفره ای است که کارشان حمل دستگاه های 300تا 500کیلوگرمی جوراب بافی است.

او می گوید باربرها هم از مسائل مالی حاکم بر بازار در امان نمانده اند و موج گرانی نخ و افزایش اجاره ها، مثل دستگاه های چندصدکیلویی روی گرده شان سنگینی می کند؛ تا وقتی نخ ارزان بود و اجاره ها این قدر سنگین نشده بود، اوضاع ما هم خوب بود، اما گرانی برق هم به مسائل قبلی اضافه شده و صنف جوراب بافی را فقیر کرده است. در این اوضاع و احوال هر کدام از ما به طور میانگین در ماه بین 10تا 20دستگاه جوراب بافی جابه جا می کنیم که در مقایسه با گذشته نصف شده است. شاید باورش سخت باشد که مردانی در بازار تهران، دستگاه هایی که سه برابر وزن خودشان است را روی دوش خود می گذارند و حمل می کنند.

وزن دستگاه ها البته متغیر است. دستگاه های چینی بین 200تا 300کیلوگرم وزن دارند، اما دستگاه های استا یا دستگاه های کره ای 500کیلو وزن دارند. اگر بگوییم وزن آنها برای باربرهای کارکشته ای که نان زور بازو و فیزیک بدنی شان را می خوردند تفاوت چندانی ندارد اغراق نکرده ایم.

• باربرهای قدیمی جوانمرگ شدند

باربرهای بازار جوراب باف ها جانشان را کف دستشان گرفته اند و امرارمعاش می کنند و بیشتر کسبه بازار می گویند کار آنها قیمت ندارد. دستمزدی که آنها بابت جابه جایی دستگاه های چندصدکیلویی می گیرند متغیر است و به وزن دستگاه و جهتی که باید طی کنند بستگی دارد. اجرت حمل هر دستگاه از 100هزار تومان شروع می شود، اما اگر قرار باشد از پله های غیراصولی و راهروهای باریک عبور کنند به 200هزار تومان هم می رسد که با توجه به آسیب های این شغل خطرناک مبلغ قابل توجهی به نظر نمی رسد.

محمدرضا یاری، یکی دیگر از معدود بازماندگان نسل باربرهای بازار آل یاسین، رنج و آسیب های ناشی از بلند کردن دستگاه های چندصدکیلویی را قابل مقایسه با هیچ حرفه دیگری نمی داند؛ خیلی از شب ها از شدت پادرد و کمردرد نخوابیده ام. من سال ها شاگردی باربرهای قدیمی را کرده ام، اما خیلی از آنها به دلیل گشادی دریچه قلب یا عمل های جراحی مکرر فوت کرده اند و تعدادی از آنها هم جوانمرگ شده اند.

تاکنون 2بار کارم به جراحی کشیده و یک بار هم 3 ماه در خانه بستری شده ام، اما آلوده این کار شده ایم و جز باربری کار دیگری بلد نیستیم. کسی که روزی 2تن بار حمل می کند و بیش از دودهه باید این کار را انجام بدهد باید برنامه غذایی مفصلی داشته باشد. محمدرضا مثل همه اردبیلی های مقیم تهران به خامه و عسل و سرشیر معروف این شهر دسترسی ندارد، اما برنامه غذایی اش با افراد عادی متفاوت است؛ برای صبحانه 10عدد تخم مرغ با 2قرص نان سنگک می خورم و غذای ظهرمان هم یک دیزی پُر و پیمان است. ما مثل مردم عادی نیستیم که با یک بشقاب غذا سیر شویم. وقتی به سالن های چلوکبابی اطراف بازار می رویم، رستوران دارها 2بشقاب برنج برای ما می آورند و هزینه بشقاب دوم را هم از ما نمی گیرند. اگر تغذیه مناسبی نداشته باشیم و هفته ای 2بار به کوه های اطراف تهران نرویم، این پاها یاری نمی کنند و نمی توانیم امرار معاش کنیم.

ما مثل مردم عادی نیستیم که با یک بشقاب غذا سیر شویم. وقتی به سالن های چلوکبابی اطراف بازار می رویم، رستوران دارها 2بشقاب برنج برای ما می آورند و هزینه بشقاب دوم را هم از ما نمی گیرند. اگر تغذیه مناسبی نداشته باشیم و هفته ای 2بار به کوه های اطراف تهران نرویم، این پاها یاری نمی کنند و نمی توانیم امرار معاش کنیم

• به اینها می گویند ژن خوب

قریب به اتفاق کسبه بازار جوراب باف ها، باربرهایی که مدام در حال حمل دستگاه های چندصدکیلویی در راهروها و دالان ها هستند را افراد زحمتکشی می دانند که هنرشان در کسب روزی حلال است. ابراهیم، یکی از قدیمی های بازار می گوید: تعدادی از باربرها می خواستند برای خودشان تولیدی جوراب راه بیندازند اما انگار خدا آنها را برای انجام کارهای پرزحمت ساخته است. خیلی از آنها می خواستند برای خودشان یکی از همین دستگاه هایی که هر روز جابه جا می کنند بخرند و برای خودشان کسب وکار راه بیندازند، اما دست آخر باربر باقی ماندند و حالا هم از کسب و کارشان ناراضی نیستند. کاری که آنها انجام می دهند را هر کسی نمی تواند انجام بدهد و بابتش پول خوبی هم می گیرند.

شاید اگر اندکی در زندگی قناعت می کردند وضع مالی خوبی داشتند، اما اعتقادی به پس انداز ندارند و با اینکه شغل پرمشقتی دارند، برای پول ارزش چندانی قائل نیستند و خوب زندگی می کنند.کاسب قدیمی بازار آل یاسین معتقد است فیزیک بدنی مناسب و زوربازوی باربرها ریشه ژنتیک دارد؛ از نسل قدیم باربرهای بازار، همین چند نفر باقی مانده اند که همه آنها با هم رابطه خویشاوندی دارند. جالب است که اخلاق و مرام آنها شبیه هم است و ادب و معرفت را از خانواده هایشان به ارث برده اند. باربرهای بازار مصداق ژن خوب هستند، چراکه اینجا همه آنها را به درستکاری و صداقت پیشگی می شناسند و کمتر کسی درباره زوربازوی آنها صحبت می کند.

• قوی تر از حسین رضازاده

حمل دستگاه های غول پیکر جوراب بافی به این آسانی هم که تصور می شود نیست و یک تیم کامل می خواهد. 2نفر دستگاه را روی دوش باربر می گذارند و راه را باز می کنند تا دستگاه به موانع برخورد نکند و 2نفر دیگر هم پشت سر باربر حرکت می کنند تا اگر دستگاه بنا به هر دلیلی سرنگون شد به کسی آسیب نرسد؛ یک تیم متخصص که ماموریت های غیرممکن را به سرانجام می رسانند و مزد جسارت شان را هم می خورند.

مهدی علیزاده که اصالت اردبیلی دارد و خودش را بچه محل حسین رضازاده -قهرمان پرآوازه المپیک می داند- معتقد است که خطرناک ترین شغل دنیا را انتخاب کرده، اما ناراضی نیست؛ کار ما حتی از کاری که کولبران سنندجی انجام می دهند سخت تر است. آنها یک جهت مشخص و بدون مانع را طی می کنند، اما اینجا در محاصره دالان های تنگ و باریک و عابران پرتعداد بازار آل یاسین قرار داریم و سقوط دستگاه ممکن است به مرگ چند نفر منجر شود.

قهرمانی مثل حسین رضازاده هم فقط چندسال توانست مدال دنیای بگیرد و بعد از چندسال ستاره اقبالش افول کرد، اما باربرهای بازار جوراب باف ها بیش از 20سال است که دستگاه های 400 و 500کیلویی را جابه جا می کنند. چندین گروه که کارشان حمل دستگاه های غول پیکر جوراب بافی بود، یکی پس از دیگری متلاشی شده اند ولی گروه اردبیلی ها که با هم رابطه خویشاوندی هم دارند در میدان باقی مانده اند. دلیلش هم این است که دستگاه های قدیمی جای خودشان را به دستگاه های کامپیوتری که وزن شان زیاد نیست و قطعات آنها از هم تفکیک می شود داده اند. عده زیادی از باربرهای کهنه کار به دلیل کهولت سن بازنشسته شده اند و نسل جدید هم به انجام چنین کار طاقت فرسایی تن نمی دهد.

• شاید برادران فاطمی را شکست می دادیم

به جرأت می توان گفت باربرهای بازار آل یاسین قوی ترین مردان بازار هستند و عده ای آنها را با شرکت کنندگان برنامه تلویزیونی قوی ترین مردان ایران مقایسه می کنند. بازماندگان نسل باربرهای بازار جوراب باف ها به میانسالی رسیده اند، اما خدا را چه دیدید شاید اگر همین حالا در مسابقه قوی ترین مردان ایران شرکت کنند دست خالی برنگردند و از برخی حاضران در این مسابقه چیزی کم نداشته باشند.

محمدرضا که در آستانه چهل سالگی است روایتی جالب از سال های جوانی باربرهای بازار آل یاسین را بازگو می کند؛ من و برادرم در سال های جوانی برای بلندکردن دستگاه های جوراب بافی رقابت می کردیم، اما حالا نیروی مان تحلیل رفته و مدام جایمان را عوض می کنیم. وقتی جوان تر بودم بارها ماشین هایی که داخل جوی آب افتاده بودند را یک تنه بلند می کردم و نجات می دادم. همان سال ها اگر در مسابقات قوی ترین مردان ایران شرکت می کردیم برادران فاطمی را شکست می دادیم.

هنوز هم کاری را انجام می دهیم که جرثقیل باید انجام دهد، اما راهروهای تنگ و باریک بازار جای جرثقیل نیست. باربرهای بازار جوراب باف ها را نه به زوربازو که به معرفت و افتادگی می شناسند و رفاقت با کسبه بازار و مردمداری از اصول کسب وکار آنهاست. از سلام و احوالپرسی گرم اهالی بازار با آنها می توان دریافت که باربرها نزد بازاری ها افرادی معمولی برای حمل بار نیستند و از احترام برخوردارند. جالب است که محمدرضا برای توصیف نجابت و افتادگی باربرهای قوی هیکل بازار جوراب باف ها به بیتی از بیدل دهلوی متوسل می شود. هرچند نام شاعر را نمی داند، اما معلوم است که معنی آن را با تمام وجود درک کرده است؛ باربرها در روزهای شلوغ و پرکار هم به کسی درشت نمی گویند. وقتی دستگاه 500کیلویی را بلند می کنیم خرد می شویم و می دانیم درخت هرچه پربارتر باشد خمیده تر است. به قول معروف افتادگی آموز اگر طالب فیضی/ هرگز نخورد آب زمینی که بلند است ...

• سفرهای پرماجرا

کسب وکار باربرها صرفا به محدوده بازار جوراب باف ها محدود نمی شود و آنها گاهی برای حمل ونقل دستگاه های چندصدکیلویی جوراب بافی به شهرهای مختلف سفر می کنند. دستگاه های جوراب بافی از شهرهای مختلف مثل قم، اصفهان و شیراز به تهران منتقل می شوند و جالب است که در شهرهای مختلف هم کسی مهارت و توان جابه جایی آنها را ندارد. در اینگونه موارد، صاحب دستگاه ها با تهیه بلیت هواپیما برای باربرها، آنها را به شهرهای مختلف می فرستد تا دستگاه ها را بعد از قراردادن داخل کامیون به تهران منتقل کنند.

طبق قرارداد، صاحب دستگاه کلیه هزینه های رفت وبرگشت و اقامت را پرداخت می کند و باربرها بابت انتقال هر دستگاه به تهران 200هزار تومان دریافت می کنند. با این حساب سفرشان به شهرها، حکایت معروف یک تیر و دو نشان است، چرا که فرصت هر چندکوتاه سیاحت در شهرهای مختلف برای آنها مهیا می شود و دستمرد خوبی هم می گیرند. این هم بخش لاکچری کسب و کار باربرهای بازار جوراب باف هاست و ممکن است سختی ها و خطرات شغل شان را تلطیف کند.