آنکارا در دو راهی مسکو و واشنگتن، چرا اس- 400 فعال نمی گردد؟ - وبلاگ ارم گفتگو

به گزارش وبلاگ ارم گفتگو، خبرنگاران، گروه بین الملل - آذر مهدوان: آنکارا علیرغم خرید سامانه اس -400 و هزینه 18 میلیارد لیره اما هنوز بر غیر فعال نگه داشتن آن اصرار دارد و با همه انتقاداتی که بر دولت آنکارا وارد می گردد اما وزارت دفاع ترکیه همچنان دلیل غیر فعال نگه داشتن این سامانه موشکی را شیوع ویروس کرونا عنوان می نماید.

این در حالی است که دیگر سیستم های موشکی کشور همچنان فعال است. حتی با اینکه ترکیه کم کم در خصوص طرح های بازگرداندن جامعه به فرایند عادی قبل از ویروس کرونا عنوان می نماید اما سخنی در خصوص سرنوشت این سیستم به میان آورده نمی شود.

حالا موضوع اس -400 تبدیل به مساله اصلی مجلس ترکیه شده است و بعضی نمایندگان ترکیه با عنوان اینکه آیا اس- 400 ها را برای نگه داشتن در جعبه اش خریده ایم از این اقدام دولت انتقاد می نمایند. به طوری که چند روز گذشته اوتکو چاکر اوزر نماینده مجلس ترکیه طی نطقی در مجلس مطرح نمود که از بودجه ملی 2.5 میلیارد دلار هزینه این سیستم های موشکی نموده ایم تا امنیت و دفاع کشورمان تامین شود و حالا هنوز به مرحله فعال کردن آن نیز نرسانده ایم. اگر قرار بود استفاده نکنیم به چه دلیلی 18 میلیارد لیره هزینه کردیم و به همه جهان فریاد زدیم که ما این سیستم را حتماً خریداری می کنیم. اگر قرار باشد فعالیت این سیستم ها به تعویق بیافتد این نشان از ضعف ترکیه است.

واقعیت این است در یک سال اخیر پس از ماجرای دستگیری و سپس آزادی آن درو برانسون کشیش آمریکایی که بستر مناقشات سیاسی آنکارا و واشنگتن شده بود و حتی بخاطر این موضوع این کشور متحمل تحریم های مالی آمریکا شده بود حالا از اوایل سال 2019 تا به امروز این دو کشور با مساله خرید اس -400 و اخراج ترکیه از فرایند ساخت F-35 روبرو بود. هر چند دولت ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه کوشش های بسیاری برای حل این موضوع از راستا دیپلماسی با دونالد ترامپ می نماید اما آمریکا هر از چندگاهی بر لزوم اعمال تحریم های شدید کاستا تاکید می نماید. قطعات کامل این سامانه در آنکارا است حتی وزارت دفاع ترکیه عملکرد آزمایشی آن را نیز انجام داده است. با همه اینها سرنوشت اس -400 در هاله ای از ابهام به سر می برد.

دلیل اصلی فعال نشدن اس -400

اینکه ترکیه منصرف این سامانه پدافند هوایی خواهد شد امکان ناپذیر است زیرا ترکیه بارها به طور رسمی اعلام نموده است به هیچ عنوان از فرایند خرید و استفاده اس -400 کوتاه نمی آید و حتی مایل است در ساخت اس -500 نیز با روسیه همکاری کند.

اینکه ترکیه تمامی تهدیدات تحریمی آمریکا را به جان خرید و با اینکه یک بار در ماجرای کشیش آمریکایی چنین تهدیداتی را تجربه نموده اما علی رغم خواسته آمریکا همکاری و مراودات تسلیحاتی خود با مسکو را ادامه داد. اما سوالی که مطرح است این است سرنوشت اس -400 چه خواهد شد؟ و دلیل اصلی غیر فعال ماندن این سیستم ها چیست؟ در پاسخ باید گفت اس -400 دیر یا زود فعال خواهد شد و به دو دلیل هیچ گاه ترکیه از این سیستم ها منصرف نمی شود:

دلیل اول باز می شود به رفتار کاریزماتیک حزب عدالت و توسعه در داخل جامعه ترکیه و حیثیتی شدن مساله اس -400؛ حزب عدالت و توسعه بارها به خاطر عدم استقلال در سیاست خارجی در مقابل آمریکا مورد نقد مردم و اپوزیسیون بوده است. آزادی کشیش آمریکایی در پس فشار سیاسی و مالی آمریکا موجب شد سیاست حزب و عدالت توسعه مورد سوال قرار گیرد و بارها از سوی احزاب مختلف بخصوص شخص کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوریت مورد انتقاد قرار گرفته است. ضمن اینکه ترکیه قبل از ماجرای اس -400 یکبار بر سر امضای قرارداد خرید سامانه های تسلیحاتی با کشور چین و بخاطر اعتراض آمریکا از این توافق کناره گیری نموده بود و اگر ترکیه بار دیگر در موضوع خرید پدافند هوایی اس -400 چنین رفتاری بنا به درخواست پنتاگون انجام می داد اعتماد سیاسی خود را در جامعه ترکیه از دست می داد.

دومین دلیل باز می شود به روابط مطلوب روسیه و ترکیه؛ ترکیه و روسیه روابط پرفراز نشیبی در طول تاریخ داشته که حادثه سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه در مرز سوریه در سال 2015 اوج تنش دو کشور بود اما در پی حملات تروریستی در ترکیه و کودتای نافرجام 2016 که ترکیه پی برده بود این اقدامات از جنس آمریکایی است ترجیح داد بیشتر به سمت ایران و روسیه متمایل شود.

درنتیجه هم مسکو و هم آنکارا روابط خود را ترمیم کردند و علی رغم اختلاف نظر دو کشور بر سر موضوع سوریه و مساله لیبی اما همچنان ترجیح می دهند اختلافات خود را از راستا مسالمت آمیز حل نمایند. در کل باید گفت روسیه و ترکیه از سال 2016 روابط خوبی را شروع نموده و در زمینه های سیاسی و مالی تعاملات خوبی داشته اند در نتیجه اگر ترکیه بخواهد در همکاری های تسلیحاتی که خود ترکیه خواستار آن بوده پا پس بکشد روابط و دیگر پروژه های همکاری دو کشور نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

با اینکه مقامات ترکیه دلیل اصلی غیر فعال ماندن سیستم را شیوع ویروس کرونا اعلام می نمایند اما این نمی تواند دلیل اصلی باشد. زیرا قسمتی از این سیستم فعال است و حتی رادارهای آن نیز آزمایش شده است پس دلیل آن را می توان در مساله مالی آنالیز کرد. واقعیت این است شیوع ویروس کرونا در ترکیه موجب افزایش 11 درصدی قیمت دلار در مقابل لیره ترک شد و پیش بینی صندوق پول جهانی مبنی بر کوچک تر شدن قدرت مالی ترکیه تا 5 درصد در سال 2020 است. با این حساب قطعاً ترکیه نمی خواهد در چنین شرایط مالی وارد تنش و متحمل شدن تحریم هایی از سوی آمریکا شود. ضمن اینکه ترکیه در کوشش است از این فرایند زمانی برای منصرف کردن دولت آمریکا از اعمال تحریم ها استفاده کند.

یاری های ترکیه به آمریکا

ترکیه خواستار تداوم روابطش با آمریکاست. از سویی به واسطه اینکه ترکیه عضوی از ناتوست یک ائتلاف منطقه ای با آمریکا دارد از طرفی هم که کوشش دارد روابط خود را با روسیه حفظ کند.

آمریکا نیز خواستار باقی ماندن ترکیه در ائتلاف است تا طرح های خودی را در منطقه و به خصوص در سوریه اعمال کند از سوی دیگر روسیه هم به عنوان بازیگر اصلی در سوریه در کنار دولت دمشق است. ترکیه نیز هر از چند گاهی از دو دولت به عنوان برگ برنده مقابل هم استفاده می نماید. مثلاً در موضوع ادلب و عملیات سپر بهار دیدیم در کنار ملاقاتها و تماس های رسمی با روسیه چندین ملاقات نیز با آمریکا داشت.

در نتیجه ترکیه اصلاً دوست ندارد روابطش با آمریکا و روسیه همراه با تنش باشد. حتی می توانیم نامه اردوغان به ترامپ که همراه با ملزومات پزشکی در ماه گذشته برای آمریکا ارسال نموده را هم به عنوان نامه ای هرچند با محتوای غیرسیاسی اما با جهت گیری، ترغیب و تداوم ائتلاف با ترامپ تفسیر کنیم. با همه اینها آمریکا همچنان مصمم است تا مانع همکاری و مراودات نظامی ترکیه با روسیه شود. چون خوب می داند با ادامه چنین فرایندی بازار جهانی تسلیحاتی خود را از دست خواهد داد.

باید دید در روزهای آینده و به خصوص دوران پسا کرونا وزارت دفاع ترکیه سامانه ها را فعال و همچنان برای همکاری جهت ساخت مشترک اس -500 با روسیه کوششی خواهد نمود یا نه. آیا آمریکا در تحریمی که بیش از یکسال است اعلام نموده ولی به مرحله اجرا نرسانده، اقدامی خواهد نمود یا خیر.