سندرم شیهان، علت ها، علائم و درمان - وبلاگ ارم گفتگو

به گزارش وبلاگ ارم گفتگو، خبرنگاران: سندرم شیهان، عارضه ای نادر است که برخی از زنانی که طی زایمان خونریزی زیادی داشته اند دچارش می شوند. خونریزی شدید، عملکرد غده هیپوفیز را تحت تاثیر قرار داده و باعث می گردد بیمار دچار علائم کم کاری هیپوفیز گردد. در واقع، سندرم شیهان، نوعی کم کاری هیپوفیز است.

غده هیپوفیز که بخشی از سیستم غدد درون ریز است، غده ای در بدن است که مسئول فراوری بعضی از هورمون هایی است که بر اندام هایی مانند تیروئید و کلیه ها و اندام های فراوری مثلی مانند رحم اثر می گذارد. وقتی غده هیپوفیز آسیب می بیند و این هورمون ها به اندازه کافی فراوری نمی شوند، عملکرد ارگان های تحت تاثیر نیز افت می نماید. سندرم شیهان به نام کم کاری هیپوفیز پس از زایمان نیز معروف است.

علائم سندرم شیهان

علائم سندرم شیهان گوناگون است و برای هر کسی فرق می نماید که بستگی به میزان افت عملکرد غده هیپوفیز در فراوری هورمون ها دارد. در ضمن علائم سندرم شیهان به تدریج و طی یک دوره از زمان بروز می نمایند. در موارد نادر و بسیار جدی تر که به آن سندرم شیهان حاد می گویند، این علائم فورا بعد از زایمان ظاهر می شوند:

• خستگی
• خشکی پوست
• افزایش وزن
• یبوست
• عدم ادامه قاعدگی
• قاعدگی نامنظم
• توقف رشد مو های ناحیه شرمگاهی و زیر بغل بعد از شیو شدن
• فشار خون پایین
• عدم توانایی در فراوری شیر و شیردهی
• نازک شدن دیواره واژن
• دیابت اینسیپیدوس (دیابت بی مزه)، عارضه ای که در آن، کلیه ها به میزان غیرعادی زیاد ادرار فراوری می نمایند
• از دست دادن قدرت عضلات
• مقاومت به انسولین
• کاهش میل جنسی
• گُرگرفتگی
• کاهش سایز سینه ها
• ضربان قلب تند یا غیرعادی (تاچی کاردیا)

علت های سندرم شیهان

سندرم شیهان به دلیل از دست رفتن مقدار زیادی خون هنگام زایمان به وجود می آید که منجر به مرگ سلول های غده هیپوفیز می گردد. طی بارداری، غده هیپوفیز رشد می نماید و بزرگ تر می گردد، بنابراین به اکسیژن بیشتری احتیاج دارد و نسبت به حالت عادی، حساس تر و آسیب پذیرتر می گردد.

وقتی یک زن طی زایمان خونریزی زیادی می نماید، به دنبال آن دچار افت فشار خون شده و تامین خون (که حامل اکسیژن است) به سمت ارگان هایی مانند غده هیپوفیز کم می گردد. این اتفاق باعث آسیب غده هیپوفیز شده و این غده دیگر نمی تواند عملکرد مناسبی داشته باشد و در نتیجه دیگر به اندازه کافی هورمون های مربوطه را فراوری نمی نماید.

غده هیپوفیز دو بخش دارد: بخش جلویی و بخش پشتی.

هورمون هایی که توسط بخش جلویی غده هیپوفیز فراوری می شوند و تحت تاثیر سندرم شیهان قرار می گیرند شامل موارد زیر می شوند:

• پرولاکتین:

  این هورمون مسئول تحریک فراوری شیر در سینه هاست.

• هورمون رشد:

  این هورمون مسئول رشد بیشتر سلول ها در بدن بوده و در ضمن مسئول رشد استخوان و حفظ بافت عضله نیز هست.

• هورمون محرک تیروئید:

  این هورمون، تیروئید را تحریک می نماید که هورمون های تیروئید را که تیروکسین (T4) و تریودوتیروئین (T3) هستند فراوری کند.

• هورمون محرک فولیکولی و هورمون های جسم زرد تخمدان یا لوتئینه نماینده (LH):

  این هورمون ها گونادوتروپین نامیده می شوند و تحریک نماینده و تنظیم نماینده عملکرد تخمدان ها هستند.

• هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک (ACTH):

  این هورمون تنظیم نماینده فراوری گلوکوکورتیکوئید ها مانند کورتیزول توسط کورتکس آدرنال هستند.

ریسک فاکتور های سندرم شیهان

ریسک فاکتور های ابتلا به سندرم شیهان عواملی هستند که می توانند احتمال هموراژ (خونریزی شدید و زیاد) طی زایمان را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می شوند:

• چند قلو باردار بودن
• داشتن یک اختلال در جفت مانند جفت سرراهی

تشخیص سندرم شیهان

تشخیص سندرم شیهان معمولا زمانی داده می گردد که یک خانم علائم کم کاری هیپوفیز و در ضمن سابقه خونریزی زیاد طی زایمان را داشته باشد. پزشک ممکن است آزمایش خون برای سنجش میزان هورمون های غده هیپوفیز تجویز کند تا تشخیص سندرم شیهان قطعی گردد. همچنین ام آر آی یا سی تی اسکن نیز می توانند تصاویری از غده هیپوفیز ارائه دهند و احتمال سایر مسائل هیپوفیز مانند تومور نیز آنالیز گردد. تومور هیپوفیز، از علت های اولیه کم کاری هیپوفیز و علائم ناشی از آن می باشد.

در موقعیت هایی که سندرم شیهان، حاد بوده و علائم فورا خود را نشان می دهند، تشخیص این عارضه قبل از اینکه بیمار، بیمارستان را ترک کند داده شده و درمان نیز فورا آغاز می گردد.

درمان سندرم شیهان

سندرم شیهان به همان شیوه ای درمان می گردد که کم کاری هیپوفیز درمان می گردد، یعنی با درمان جایگزینی هورمون. پزشک، سطح هورمون ها را در خون بیمار می سنجد و معین می نماید کدامیک از این هورمون ها احتیاج به درمان جایگزینی با هورمون دارند و این چیزی است که در هر بیمار متفاوت است.

• استروژن و پروژسترون:

  درمان با استروژن و پروژسترون معمولا تا سن یائسگی به کار می رود و در این سن، پزشک ارزیابی می نماید که آیا این هورمون ها همچنان لازم اند یا خیر. در مواردی که بیمار تحت عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) قرار گرفته، تنها استروژن تجویز می گردد. تجویز دارو های خوراکی ضد بارداری نیز یکی از راه های معمول جایگزین کردن این هورمون هاست.

• تیروکسین:

  تیروکسین برای جایگزین کردن هورمون تیروئید تجویز می گردد.

• کورتیزون هایی مانند پردنیزون و هیدروکورتیزون:

  این هورمون ها برای جایگزین کردن هورمون های آدرنو کورتیکوتروپیک به کار می فرایند.

• هورمون رشد (GH):

  پزشک تان ممکن است این هورمون را برای یاری به افزایش بافت عضله، پایین آوردن سطح کلسترول و به طور کلی بهتر شدن حال تان تجویز کند.

آیا درمان سندرم شیهان عوارضی هم دارد؟

اگر سطح هورمون ها در خون با دقت کنترل و آنالیز گردد، نباید عارضه جانبی خاصی به وجود بیاید. در موارد نادر اگر دوز هورمون مورد استفاده در درمان خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، ممکن است عوارض جانبی به وجود بیاید که به سادگی با تصحیح دوز دارو رفع خواهد شد. بیماران باید هر گونه سوال و نگرانی در خصوص درمان را با پزشک خود مطرح نمایند.

اگر تردید دارید که دچار سندرم شیهان شده اید باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. سندرم شیهان در صورت عدم درمان می تواند بسیار خطرناک باشد. اما اگر سندرم شیهان تشخیص داده شد، باید بدانید که بیشتر درمان های جایگزینی با هورمون، پیروز اند، مخصوصا اگر این عارضه زود تشخیص داده گردد. اگر سندرم شیهان دارید و قصد دارید در آینده باردار شوید، خیلی مهم است که در این مورد به طور مفصل با پزشک تان صحبت کنید.

منبع: verywellhealth